آیرونی به مثابۀ گفتمان رمانتیستی و تقابل مقدّس و نامقدّس در شعر بختیارعلی؛ بر اساس رویکرد نشانه‌شناختی اومبرتو اکو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای زبان و ادبیات عرفانی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

2 استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

چکیده

نشانه‌شناسی آیرونی، رویکردی است که با تمرکز بر تقابل میان مقدّس و نامقدّس، به تحلیل لایه‌های پنهان معنا در آثار ادبی می‌پردازد. آیرونی در این چارچوب نه تنها به طنز یا تضاد سطحی اشاره دارد، بلکه به تضادهای عمیق معنایی میان تجربة انسانی و جهان اطراف او توجه می‌کند و امکان بازنمایی پیچیدگی‌های درونی شخصیت‌ها و جهان شعری را فراهم می‌آورد. هدف این تحقیق، بررسی نحوة بازنمایی تقابل مقدّس و نامقدّس در دو شعر از بختیار علی از منظر نشانه‌شناسی تأویلی اومبرتو اکو و رمانتیسم عرفانی است. این پژوهش، به دنبال کشف تأثیر رمزگان‌های عرفانی و رمانتیک در ساختار معنایی شعر است و تلاش دارد، نشان دهد که چگونه شعر، تجربه‌ای چندلایه و عمیق را به خواننده منتقل می‌کند. روش تحقیق، به صورت توصیفی-تحلیلی است و داده‌های تحقیق شامل نمونه‌ای منتخب از اشعار بختیار علی هستند که با تحلیل نمادها، استعاره‌ها، تصاویر و رمزگان‌های شعری مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌ها حاکی از آن است که شعر بختیار علی با بهره‌گیری از عناصر نمادین و تصاویر پیچیده، آیرونی را در شعرهای خود به شکلی به کار برده است که در آن، مفاهیم مقدّس و نامقدّس، زشت و زیبا و زمینی و ملکوتی، با هم درآمیخته است و به صورت تجربه‌ای درونی، تضادها و تعارض‌های روحی شاعر را بازنمایی می‌کند. در نهایت، این روش امکان فهم بهتر تجربه‌های عرفانی و رمانتیک انسان را فراهم می‌آورد و تأکید دارد زبان شعری نه تنها ابزاری شاعرانه، بلکه واسطه‌ای برای انتقال تجربه‌های عمیق انسانی و عرفانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


کادن، جی ای. (١٣٨٦). فرهنگ ادبیات و نقد، مترجم کاظم فیروزمند، تهران: شادگان.
اکو، اومبرتو. (١٣٩٧). تفسیر و بیش تفسیر، مترجم آرش جمشیدپور، تهران: شب‌خیز.
اکو، اومبرتو. (١٤٠٢). نشانه‌شناسی و فلسفة زبان، مترجم عبدالکریم اصولی طالش، تهران: نگاه.
اسکولز، رابرت. (١٣٧٩). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، مترجم فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
الیاده، میرچا. (١٣٧٥). مقّدس و نامقدّس، مترجم نصرالله زنگوئی، تهران: سروش.
بیزر، فردریک. (١٣٩٨). رمانتیسم آلمانی، مترجم سید مسعود آذرفام، تهران: ققنوس.
سیدحسینی، رضا. (١٣٨٧). مکتب‌های ادبی جلد اول، تهران: نگاه.
شمیسا، سیروس. (١٣٩٥). مکتب‌های ادبی، تهران: قطره.
قاسمی‌فرد، هدیه و همکاران. (١٤٠٢). «تحلیل نقش‌نشانه‌ای در دو شعر حافظ موسوی و ودیع سعاد‌ه بر اساس نظریة اومبرتو اکو»، نشریة پژوهش ادبیات معاصر جهان، ٢٨ (٢)، ٦٦٨- ٦٤٣.
کوپال، عطاءالله. (١٣٨٦). «فراز و فرود نشانه‌شناسی از دانش تا روش»، نشریة باغ نظر، ٤ (٧)، ٤٨-٣٩.
مدرسی، فاطمه. (١٤٠١). دانشنامة اساطیر ایران، تهران: اساطیر پارسی.
مدرسی، فاطمه، کوشش شبستری، رحیم و بامدادی، محمد. (١٣٩٧). «کارکرد نظام نشانه‌شناسی در شعر معاصر با تکیه بر اشعار حسین منزوی، هوشنگ ابتهاج و شفیعی‌کدکنی»، فصلنامۀ تخصصی سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، ١١(٢)، ٣١١-٢٩١.
مقدادی، بهرام. (١٣٩٣). دانش‌نامة نقد ادبی از افلاطون تا به امروز، تهران: چشمه.
عەلی، بەختیار. (٢٠١٤). تا ماتەمی گوڵ تا خوێنی فریشته، تهران: رجایی.
عەلی، بەختیار. (٢٠١٨). ئه‌ی به‌نده‌ری دۆست ئه‌ی که‌شتی دوژمن، سلیمانیه: اندیشه.