شعر مشروطه را باید عرصهای برای ظهور گفتمانهای اعتراضی، ضد هژمونیک و بیداری اجتماعی دانست که در آن، زبان، نه صرفاً ابزار بیان، بلکه کنشی اجتماعی و ایدئولوژیک تلقی میشود. در این میان، میرزادۀ عشقی یکی از برجستهترین شاعرانی است که با بهرهگیری از شگردهای زبانی، آوایی و بلاغی، گفتمان سیاسی عصر مشروطه را در قالب شعر متعهد بازنمایی کرده است. پژوهش حاضر با تکیهبر نظریۀ تحلیل انتقادی گفتمان نورمن فرکلاف و بهکارگیری الگوی سه سطحی او (تحلیل متن، کنش گفتمانی، کنش اجتماعی)، به بررسی کارکردهای موسیقی درونی و لحن خطابی در اشعار میرزادۀ عشقی میپردازد. در سطح نخست، از طریق تحلیل زبانی ابیات منتخب، نشان داده میشود که چگونه تکرار، واجآرایی، ترصیع و جناس در خدمت تقویت لحن اعتراضی و اقناع مخاطب عمل میکنند. در سطح دوم، با تحلیل سبک خطابی و بینامتنیت اشعار، به نقش شعر در تولید و مصرف گفتمان سیاسی پرداخته میشود؛ و در سطح سوم، کنش اجتماعی شعر در بستر روابط قدرت، بهویژه در مقابله با استبداد سیاسی و گفتمانهای سلطه بررسی میشود. یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که موسیقی درونی و سبک خطابی در اشعار عشقی، تنها عناصر زیباییشناختی نیستند، بلکه بهمثابۀ ابزارهای گفتمانساز، در ایجاد لحن اعتراضی، بازنمایی هویت جمعی و سازماندهی کنش اجتماعی نقشی بنیادین ایفا میکنند.
صفرپور, محبوبه , رضاپوریان, اصغر و حکیم آذر, محمد . (1404). تحلیل انتقادی گفتمان در اشعار میرزاده عشقی با تأکید بر موسیقی درونی و سبک خطابی. تحلیل گفتمان ادبی, 3(1), 45-68. doi: 10.22034/lda.2025.144145.1056
MLA
صفرپور, محبوبه , , رضاپوریان, اصغر , و حکیم آذر, محمد . "تحلیل انتقادی گفتمان در اشعار میرزاده عشقی با تأکید بر موسیقی درونی و سبک خطابی", تحلیل گفتمان ادبی, 3, 1, 1404, 45-68. doi: 10.22034/lda.2025.144145.1056
HARVARD
صفرپور, محبوبه, رضاپوریان, اصغر, حکیم آذر, محمد. (1404). 'تحلیل انتقادی گفتمان در اشعار میرزاده عشقی با تأکید بر موسیقی درونی و سبک خطابی', تحلیل گفتمان ادبی, 3(1), pp. 45-68. doi: 10.22034/lda.2025.144145.1056
CHICAGO
محبوبه صفرپور , اصغر رضاپوریان و محمد حکیم آذر, "تحلیل انتقادی گفتمان در اشعار میرزاده عشقی با تأکید بر موسیقی درونی و سبک خطابی," تحلیل گفتمان ادبی, 3 1 (1404): 45-68, doi: 10.22034/lda.2025.144145.1056
VANCOUVER
صفرپور, محبوبه, رضاپوریان, اصغر, حکیم آذر, محمد. تحلیل انتقادی گفتمان در اشعار میرزاده عشقی با تأکید بر موسیقی درونی و سبک خطابی. تحلیل گفتمان ادبی, 1404; 3(1): 45-68. doi: 10.22034/lda.2025.144145.1056