مفهوم‌سازی شناختی-گفتمانی شعر در کهن‌الگوی رنگ: مطالعۀ موردی اشعار اخوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبان شناسی

2 دکتری زبان‌شناسی، مدرس دانشگاه، همدان

3 گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبان‌شناسی، دانشکدۀ زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، کردستان، ایران

چکیده

یکی از حوزه‌های قابل‌توجه برای پژوهشگران، همواره تحلیل و بررسی رنگ‏واژه‏ها با توجه به معنای توصیفی و استعاری آن‏ها بوده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی کهن الگوی رنگ در اشعار اخوان از دیدگاه شناختی است. در این بررسی نشان داده شد که رنگ به مثابۀ زندگی، طنینی از تصورات خیالیست که از طریق شعر به بیان حقایق زندگی می‌پردازد. ماهیت روش‌شناسی پژوهشِ حاضر که از نوع کیفی انجام گرفته، توصیفی-تحلیلی بوده و روش گردآوری داده‌ها به صورت کتابخانه‌ای از میان اشعار اخوان صورت پذیرفته است. نگارندگان در صدد هستند تا نشان دهند که رنگ‌های کانونی در این اشعار چگونه و در چه معنایی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. به این منظور و به دلیل محدودیت در حجم مقاله، تعداد 22 بیت از اشعار اخوان به صورت تصادفی گزینش و مورد واکاوی و بررسی قرار گرفتند. یافته‌های پژوهش نشان داد که هر کدام از رنگ‌های اصلی در معنا و مفهوم مجزا و خاص خود بازگوکنندۀ حالات، احساسات و عواطفی هستند که افراد در وجودشان نهفته دارند و شعر به گونه‌ای ادبی به بیان آن پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابراهیمی، مهلا. (1394). «بررسی ساختار و رفتار زبانی رنگ‏واژه‏ها در زبان فارسی». پایان‏نامۀ کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه پیام‏نور.
اخوان ثالث، مهدی. (1375). ارغنون. تهران: انتشارات مروارید، چاپ دهم.
اخوان ثالث، مهدی. (1363). آخر شاهنامه. تهران: انتشارات مروارید، چاپ هشتم.
اخوان ثالث، مهدی. (1379). دوزخ اما سرد. تهران: انتشارات زمستان، چاپ نهم.
اخوان ثالث، مهدی. (1385). زمستان. تهران: انتشارات مروارید، چاپ بیست و سوم.
اخوان ثالث، مهدی. (1387). سه کتاب (در حیات کوچک پاییز، در زندان، زندگی می­گوید: اما باید زیست). تهران: انتشارات زمستان، چاپ سیزدهم.
اسماعیل پور، ابوالقاسم (1377). اسطورۀ بیان نمادین. چاپ اول، تهران: روش.
پراپ، ولادمیر. (1371). ریشه­های تاریخی قصۀ پریان. مترجم: بدره­ای، فریدون، تهران:­ توس.
دوبوکور، مونیک. (1394). رمزهای زنده جان. مترجم: جلال ستاری، چاپ پنجم، مرکز تهران.
ذبیحی، رحمان و پروین پیکانی. (1395). «تحلیل کهن‌الگوی سفر قهرمان در داراب‌نامه طرسوسی براساس الگوی جوزف کمپبل». ادبیات عرفانی و اسطورۀ شناختی، 12(45): 118-91.
روشن، بلقیس و لیلا اردبیلی. (1392). مقدّمه‏ای بر معناشناسی شناختی. تهران: نشر علم. 
کاخی، مرتضی. .(1370) باغ بی­برگی ­)‌یادنامۀ مهدی اخوان ثالث). تهران: نشر ناشران.
گلفام، ارسلان و فاطمه یوسفی‌راد. (1381). «زبان‌شناسی شناختی و استعاره». تازه‌های علوم‌شناختی. ۴‌(۳) : 64-59.
گرجی، مصطفی. (1387). «بررسی و تحلیل کهن الگوی ایمان ابراهیمی در نگاه مولوی و سورن کرکه گور». زبان و ادبیات فارسی، 2(5): 182-161.
گریمال، پیر. (1373). انسان و اسطوره، مترجم: ابوالقاسم اسماعیل­پور. تهران: نشر هستی.
گرین، ولیفرد ال. (1376). مبانی نقد ادبی. مترجم: فرزانه طاهری. چاپ اول، تهران: نیلوفر.
شریف‌نسب، مریم و نیره سلیمی. (1394). «واکاوی چند کهن­الگو در آثار ابوتراب خسروی». ادبیات پارسی معاصر. 5(1): 42-21.
محمدی‌آملی، محمد‌رضا. (1385). آواز چگور (زندگی و شعر مهدی اخوان ثالث). تهران: نشر ثالث.