2
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی
10.22034/lda.2025.143345.1038
چکیده
داستان بیژن و منیژه، در شاهنامۀ فردوسی، شخصیت منیژه را به عنوان زنی پیچیده و پیشرو در ادبیات حماسی فارسی، معرفی می‌کند که با نقض هنجارهای جنسیتی و اجتماعی، مرزهای هویت زنانه را بازتعریف می‌نماید. این پژوهش با رویکردی روانشناختی-تحلیلی و با تکیه بر نظریه‌های اگزیستانسیالیستی (سارتر) و تاب‌آوری هیجانی (سلیگمن)، به بررسی فرایند تحول هویت منیژه در مواجهه با سه محور «عشق»، «قدرت» و «طرد اجتماعی» می‌پردازد. منیژه با انتخاب آگاهانۀ عشق به بیژن، که در تضاد با آموزه‌های قبیله‌ا‌ی و خانوادگی است، گسستی ریشه‌ای از هویت تحمیلی خویش ایجاد می‌کند. این کنش انقلابی، نه‌تنها طرد شدید او از سوی جامعۀ توران را به دنبال دارد، بلکه بستری برای بازسازی هویت فردی‌اش فراهم می‌سازد. او در مواجهه با رنج‌های ناشی از انزوا و تحقیر، با تبدیل درد به نیرویی پیش‌برنده، به تاب‌آوری روانی دست یافته و از طریق ایفای نقش فعال در نجات بیژن، زبان جدیدی از عشق را می‌آفریند که فراتر از کلیشه‌های زنانه است. تحلیل رابطه عاطفی منیژه و بیژن نشان می‌دهد که او تنها یک نجات‌دهندۀ منفعل نیست، بلکه با تقویت خودکارآمدی و تغییر پارادایم ذهنی بیژن، به بازسازی روانی او کمک می‌کند. مقاومت منیژه در برابر ساختارهای مردسالارانه، نمادی از عاملیت زنانه از او می‌سازد که حتی در تاریک‌ترین شرایط، با تکیه بر اراده و ارزش‌های درونی، مرزهای جغرافیایی و ذهنی جامعۀ اساطیری را می پیماید.
هدایتی زاده, هاجر و جبرائیلی, علی . (1404). تحلیل گفتمان روانشناختی شخصیت منیژه در داستان بیژن و منیژۀ شاهنامۀ فردوسی. تحلیل گفتمان ادبی, 3(1), -. doi: 10.22034/lda.2025.143345.1038
MLA
هدایتی زاده, هاجر , و جبرائیلی, علی . "تحلیل گفتمان روانشناختی شخصیت منیژه در داستان بیژن و منیژۀ شاهنامۀ فردوسی", تحلیل گفتمان ادبی, 3, 1, 1404, -. doi: 10.22034/lda.2025.143345.1038
HARVARD
هدایتی زاده, هاجر, جبرائیلی, علی. (1404). 'تحلیل گفتمان روانشناختی شخصیت منیژه در داستان بیژن و منیژۀ شاهنامۀ فردوسی', تحلیل گفتمان ادبی, 3(1), pp. -. doi: 10.22034/lda.2025.143345.1038
CHICAGO
هاجر هدایتی زاده و علی جبرائیلی, "تحلیل گفتمان روانشناختی شخصیت منیژه در داستان بیژن و منیژۀ شاهنامۀ فردوسی," تحلیل گفتمان ادبی, 3 1 (1404): -, doi: 10.22034/lda.2025.143345.1038
VANCOUVER
هدایتی زاده, هاجر, جبرائیلی, علی. تحلیل گفتمان روانشناختی شخصیت منیژه در داستان بیژن و منیژۀ شاهنامۀ فردوسی. تحلیل گفتمان ادبی, 1404; 3(1): -. doi: 10.22034/lda.2025.143345.1038
)