بازشناخت محتوایی مضامین حبسیات مسعود سعد سلمان با تکیه بر ارتباط ادبیات و جامعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

10.22034/lda.2025.143400.1041

چکیده

زندان و سرود‌ه‌های مربوط به آن، بخش گسترده‌ای از ادبیات فارسی را به خود اختصاص داده‌است. مسعود سعد سلمان، شاعر نامدار فارسی قریب به هیجده سال از زندگی خود را در زندان‌‌‌‌‌های «نای» و «سو»، «دهک» و «مرنج» سپری کرده‌است و در دوران حبس، بهترین اشعار خویش را به رشتة نظم درآورده که اصطلاحأ به «حبسیات» موسوم است. ادبیات و جامعه ارتباطی عمیق و پیچیده دارند. ادبیات نه تنها بازتاب دهندة فرهنگ، تاریخ و ارزش‌های یک جامعه است؛ بلکه می‌تواند به عنوان ابزاری برای نقد اجتماعی و تغییر نیز عمل کند. حبسیه شعری است که شاعر در زندان، بازتاب‌های روحی خود را در زبانی ویژه بازگو می‌کند. گفتمان زندان با دیدگاه شاعر نسبت به جهان و اجتماعی که در آن زیست می‌کند، ساخته‌می‌شود. در مضامین شعر حبسیه‌سرایی، تقدیرگرایی گفتمان غالب شاعر است که در این پژوهش به این مضامین پرداخته‌می‌شود. مسعودِ سعد به دلیل ابداع گونۀ حبسیه، محتوا و مضمون تازه‌ای برای قصیده ایجادنمود و تاکنون شاعران بسیاری از وی تقلید کرده‌اند اما او با داشتن احساس و عاطفه‌ای عمیق از دیگر شاعران تمایز پیدا کرده‌است. موارد مذکور در تغییر پایگاه شاعر از یک شاعر مقلد به شاعری صاحب سبک و جریان‌ساز و تأثیرگذار در تغییر سبک فارسی نقش داشته‌است .در ادبیات فارسی نیز قدیمی‌ترین حبسیه متعلق به مسعود سعد سلمان، شاعر نامور قرن پنجم و ششم است. یافته‌های این جستار نشان می‌دهد که شاعر در سرودن حبسیه از مضامین و موضوعات متنوعی بهره‌جسته‌است و نشان‌دهندة ارتباط عمیق ادبیات با جامعه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار