گفتمان کاوی انتقادی در رمان غروب پروانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 کارشناسی ارشد گروه جامعه‌شناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

3 دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

گفتمان‌کاوی انتقادی، نظریه و روشی بینارشته‌ای است که در تحلیل انواع متون کاربرد دارد. نورمن فرکلاف یکی از نظریه‌پردازان شاخص گفتمان‌کاوی انتقادی است که با ارتقا بخشیدنِ تحلیل متن از سطح توصیف به سطح تبیین و با دخالت دادن مؤلفه‌های ایدئولوژی، قدرت و تاریخ، متون را تفسیر کرد. رویکرد وی بعدها مورد توجّه قرار گرفت و برای آشکار کردن لایه‌های پوشیده در آثار هنری و ادبی به کار گرفته شد. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان نورمن فرکلاف رمان‌ غروب پروانه از بختیار علی را در سه سطح توصیف، تبیین و تفسیر  بازخوانی کند. یافته‌های اولیۀ پژوهش از دیدگاه گفتمان‌کاوی انتقادی، بیانگر آن است که  در سطح توصیف، رمان‌های بختیار علی به صورت غیرخطی به روایت داستان می‌پردازند، تسلسل زمانی رعایت نمی‌شود؛ بلکه گذشته، حال و آینده در هم می‌آمیزند و باعث می‌شود خواننده درک زمان را مشکل‌آفرین بیابد افزون براین، زبان توصیف متن داستان‌های بختیار علی با شیوة محاوره‌ای حرکت می‌کند. جملات با بیانی ساده و روان در ارتباطی ملموس و واقعی در وجه اخباری روایت می‌شوند. در سطح تبیین و تفسیر نیز باید اشاره کرد که محور اصلی رمان‌ بختیار علی، بیانگر مناسبات سیاسی و اجتماعی در کردستان عراق است که در تیپ‌های مختلفِ شخصیت‌های رمان‌ نمود پیدا می‌کند. هر کدام از این تیپ‌های رمان‌ بختیار علی بازگویی رنج‌های جمعی و فردی مردم کردستان عراق است؛ جنگ، خشونت در سطح منطقه، مشکلات هویتی، بحران‌های سیاسی و اقتصادی، تعارض‌های فردی انسان‌ها و مشکلات سنّت‌ها و مسایل ملی‌گرایی نمونه‌هایی از این دست هستند که نشان می‌دهد؛ روایت رمان‌ بختیار علی بر اساس پیوندها، گفتمان‌های سیاسی و تاریخ بافت اجتماعی کردستان عراق بنیان نهاده شده‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار