تحلیل گفتمان بوم‌گرایانة رمان کُردی شاماران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زابل، زابل، ایران.

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زابل، زابل، ایران.

چکیده

نقد بوم گرا سعی در رمزگشایی رابطة پیچیده میان ادبیات و طبیعت دارد، این نظریه رویکردی در نقد ادبی است که سعی می شود از طریق آن مفاهیم ادبی در زمینة مسائل زیست محیطی تجزیه و تحلیل شود. این رویکرد علیرغم غنی تر ساختن درک ما از ادبیات، همچنین منجر به شکل گیری تأملاتی دربارة بحران های زیست‌محیطی و مسئولیت های اکولوژیکی (ecological) ما می گردد. ادبیات کودک به عنوان یک نوع ادبی می تواند زمینه را برای بازنمایی محیط زیست و آموزش زیست محیطی در متن فراهم کند. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی‌- تحلیلی و با رویکرد تحلیل گفتمان به بررسی نحوة بازنمایی گفتمان زیست محیطی، ساختارهای زبانی، روایی و ایدئولوژیک در رمان کُردی شاماران پرداخته است. این پژوهش نشان می دهد که چگونه مفاهیم محیط-زیستی و فرهنگی در ارتباط با اسطوره ها و ضرب المثل های محلی تقویت شده اند. همچنین رمان به عنوان بازآفرینی اسطوره‌ای کهن، از عناصر زبانی، نمادها و کهن الگوها برای خلق گفتمانی از تعامل انسان و طبیعت بهره گرفته است. یافته ها بیانگر نقش برجستة مار و درخت به عنوان نمادهای اسطوره ای و محیط زیستی در ساخت گفتمانی از همزیستی و مسئولیت‌پذیری اکولوژیک است. این تحلیل گفتمان نشان می دهد که چگونه زبان و روایت های بومی می توانند آگاهی زیست محیطی و ارزش های فرهنگی را به نسل های جدید منتقل کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


پارساپور، زهرا. (1392). ادبیات و محیط‌زیست، تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و علوم انسانی.
پارساپور، زهرا؛ حسن‌پور، هیوا. (1401). «نقش ادبیات در تحولات گفتمان محیط‌زیستی»، نشریۀ تاریخ ادبیات، 15(1)، 268-249.
حبیبی، سید مهد اعرابی هاشمی. شکوه السادات، ترابی فارسانی، سهیلا (1400). «تحلیل نمادشناسانه و کهن­الگویی اسطورة نبرد هوشنگ و مار سیاه در شاهنامة فردوسی»، پژوهش­های تاریخی. 13(2). 52-35.
شافعی­زاده، جبار. (1401). شاماران، سقز: انتشارات ریگا.
شکرپور، شهریار؛ عزیزی یوسفکند، علیرضا. (1399). «بررسی و تحلیل اسطورة شاماران بر اساس الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل»، جلوة هنر، 12(4)، 59-49.
محمودی عالمی، علی؛ معصومی، پرستو. (1401). «بررسی افسانه­ی شاماران در باور مردمان ایران و ترکیه»، دومین همایش علمی پژوهشی توسعه و ترویج فرهنگ و هنر ایران.
مهربان، آرش؛ عرب‌یوسف‌آبادی، فائزه. (1402). «تحلیل گفتمان بوم‌گرایانه ادبیات کودک و نوجوان مطالعۀ موردی (تۆپێک لە سەر ئاو، سیمرغ پدربزرگ من بود). تحلیل گفتمان ادبی،1(3)، 87-110.