تحلیل تعامل و تقابل با دیگری در رمان «دریاس و جسدها»ی بختیار علی بر اساس نظریه‌ی منطق گفتگویی باختین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی و عضو گروه آموزش علوم اجتماعی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد روانشناسی و دبیر آموزش و پرورش ناحیه یک سنندج

چکیده

رمان «دریاس و جسدها»، از آثار «بختیار علی» نویسنده‌ی پرکارکورد، نوعی رمان فلسفی - اجتماعی است که در ردیف رمان‌های مدرن قرار می‌گیرد.هدف اصلی این پژوهش توصیف و تحلیل مولفه‌های نظریه‌ی چند صدایی باختین در گفتمان‌ شخصیت‌های داستان است و این که در این رمان، گفتمان از چه مولفه‌های زبانی و محتوایی برخوردار بوده و چه جهان معنایی‌ای را برای ما آشکار می‌کند؟در این پژوهش با این فرض که می‌توان خوانشی دیگر از رمان «دریاس و جسدها» در عصر حاضر را ارائه کرد، به روش توصیفی _ تحلیلی به بررسی و تحلیل رمان با نظریه‌ی منطق گفتگویی باختین پرداخته‌ایم. در این رمان گذار از سبک ریالسم جادویی به نوعی ریالیسم اجتماعی، تنوع صداها، شخصیت‌ها، جهان‌بینی‌ها، گفتمان‌های طبقات مختلف جامعه در رابطه با یکی از مهم‌ترین مفاهیم زندگی انسان مدرن کورد، «پدیده‌ی انقلاب» به خوبی قابل تشخیص است. «چند صدایی» از اساسی‌ترین مفاهیم موجود در آرای نقادانه‌ی «میخائیل باختین» نویسنده و منتقد روسی است که مبنای تحلیل رمان حاضراست.در رمان به صداهای متکثری بر می‌خوریم که هر یک موضع خود را دارند.صداها هم‌سو و منفرد در حرکت هستند و لزوما تنها راوی سخن نمی‌گوید.ما با اثری «پولی فونیک» مواجهیم که بختیار علی، هنرمندانه با استفاده از چند شخصیت روایتگرمتمایز در(تحصیلات، سیاست، اجتماع و...) رمانی چند بعدی خلق کرده است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدزاده، هاشم. (1386). از رمان تا ملت: پژوهشی در گفتمان روایی فارسی و کُردی، ترجمۀ بختیار سجادی، کردستان: نشر دانشگاه کردستان.
احمدی، بابک. (1378). ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز.
احمدی، بابک. (1391). موسیقی شناسی فرهنگ تحلیلی مفاهیم. تهران: مرکز.
انصاری، منصور. (1384). دموکراسی گفتگویی. تهران: مرکز.
ایرنا مکاریک، ریما. (1385). دانشنامۀ نظریه­های ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. چاپ دوم. تهران: آگه.
باختین، میخایل. (1400). پرسش های بوطیقای داستایوفسکی، ترجمۀ سعید صلح‌جو، تهران: نیلوفر.
باختین، میخائیل. (1381). سودای مکالمه-خنده-آزادی. ترجمۀ محمد جعفر پوینده. تهران: چشمه.
بالو، فرزاد و مریم خواجه نوکنده. (1396). «چندآوایی و چندزبانی باختینی و جلوه‌های آن در رمان سنگ صبور». متن پژوهی ادبی، 21 (74)، 99-81.
بیضایی، بهرام. (1393). مرگ یزدگرد مجلس شاه کشی، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
بی­نیاز، فتح­الله. (1387). درآمدی بر داستان نویسی و روایت‌شناسی (با اشاره­ای موجز به آسیب­شناسی رمان و داستان کوتاه در ایران)». تهران: افراز.
پاینده، حسین. (1394). گشودن رمان. چاپ سوم. تهران: نشر مروارید.
تودوروف، تزوتان. (1396). منطق گفتگویی میخائیل باختین، ترجمۀ داریوش کریمی، تهران: نشر مرکز.
رضی، احمد و محسن اکبری. (1389). «منطق­الطیر و منطق گفتگویی». متن پژوهی ادبی. 14(46)، 19-46.
علی، بختیار. (1398). دریاس  و جسدها، ترجمۀ­ مریوان حلبچه­ای. تهران: نشر ثالث.
عه­لی، به­ختیار. (2019). ده­ریاس و لاشه­کان. هه­ولێر، چاپخانه: کارۆ.
غلامحسین‌زاده، غریب، رضا و نگار غلام‌پور. (1387). زندگی، اندیشه‌ها و مفاهیم بنیادین، تهران: روزگار.
قاسم‌زاده، محمد. (1398) جلسات نقد انجمن صنفی البرز. کرج
قاضی مرادی، حسن. (1397). پویایی نقد. تهران: اختران.
کهنویی، ژاله. (1383). «چند آوایی در متون داستانی»، پژوهش زبان­های خارجی، 16، 61-49.
محمدی، زهرا و آیدا اسحاقیان. (1395). «نظریۀ کارناوال و هجو منیپی باختین در خوانش برادران کارامازوف و تحلیل جهان درون قهرمان». پژوهش ادبیات معاصر جهان، 21(2)، 379-402.
مرادی حمید، گرجی، مصطفی و عثمان هدایت. (1402). «تحلیل گفتمان انتقادی رمان عمویم جمشید خان». پژوهشنامه ادبیات کُردی، 15(1)، 96-81.
مقدادی، بهرام. (1378). فرهنگ اصطلاحات ادبی از افلاطون تا عصر حاضر. تهران: فکر روز
نامورمطلق، بهمن. (1387). «باختین-گفتگومندی و چند صدایی مطالعۀ باختینی»، پژوهشنامۀ علوم انسانی، 57، 414-397.
نامورمطلق، بهمن. (1387). باختین-گفتگومندی و چند صدایی مطالعۀ پیشابینامتنیت، تهران: فرهنگستان هنر.
نجومیان، امیر علی، غفاری، محمد. (1391). «مطالعۀ شگرد روایی گفتمان آزاد در رمان لب بر تیغ حسین سناپور». پژوهش ادبیات معاصر جهان، 16(4)، 106-91.
نوروزی، زینب، غلامی، طاهره. (1396). «چند صدایی در رمان سنگ صبور»، دو فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، ۸۶، 281- 259.