2
گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبانشناسی، دانشگاه کردستان
3
گروه زبان و ادبیات کردی، دانشگاه کردستان
10.22034/lda.2024.142187.1026
چکیده
هدف مقالۀ حاضر بررسی و طبقه‌بندی انواع متون مقدس در آیین یارسان بر اساس زبانشناسی پیکره‌ای است. در این راستا، روشی ترکیبی (کیفی و کمی) برای تحلیل متون مذکور مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، ابتدا ساختار گفتمانی و روایی متون مورد نظر با تکیه بر روش تحلیل گفتمان تبیین شده، و سپس فهرست کلمات پربسامد و همچنین فهرست کلمات کلیدی هر متن با کمک زبانشناسی پیکره‌ای استخراج می‌شود. نتایج نشان می‌دهد که عمدۀ متون کلامی را می‌توان به چهار گروه متفاوت تقسیم کرد. گروه اول شامل متونی است که کلام‌های روایی نامیده می‌شوند. یک کلام روایی عمدتاً شامل تعدادی مرمو (یک بند که شامل کلامی مستقیم توسط یک شخصیت مقدس است) است که اپیزودهای یک گفتمان روایی را تشکیل می‌دهند. این گروه به دو دستۀ فرعی قابل تقسیم است. متون گروه دوم که متون گواهی‌محور نامیده می‌شوند عمدتاً در راستای ارائۀ گواهی و شهادت دربارۀ تجلی‌ها و تناسخات ذوات مقدس در تاریخ می‌باشد. هر مرمو در این متون نشانگر یک گواهی توسط یک شخصیت مقدس است. با توجه به برخی دلایلی الهیاتی، این گونه از متون (که توسط برخی کوچ نیز نامیده می‌شود) از کانونی‌ترین متون در آیین یارسان می‌باشد. گروه سوم نیز که به صورت متون آیینی-اجرایی نامگذاری می‌شوند شامل متونی هستند که عمدتاً در مراسمات مذهبی و آیینی اجرا می‌شوند. در نهایت، گروه چهارم حاوی متون خاصی است که در هیچ کدام از گروههای فوق قرار نمی‌گیرند و به صورت متون مستقل سبک‌شناختی ظاهر می-شوند. در پایان، کارکرد و سرشت فرهنگی هر گروه تبیین خواهد شد.
)