سوژۀ عاشق در نظام گفتمانی عشق حقیقی و مجازی بر مبنای نظریه قدرت فوکو (مطالعۀ موردی رمان «قلندر و قلعه» و «غزال، آهوی باغ زعفرانیه»)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران

2 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران

10.22034/lda.2024.141193.1022

چکیده

در تاریخ ادبیات فارسی عشق دو جلوه حقیقی و مجازی یافته است؛ عشق حقیقی که منبعی لایزال دارد و نشات گرفته از باورهای دینی است که در واقع عشق به خداوند هست؛ عشق مجازی نیز همان عشق بین دو انسان تعریف می‌شود. نقطۀ عطف هر دوی این تعاریف در آن است که ماهیت عشق بستری را بر‌می‌سازد تا طرفین این گفتمان در تعامل با یکدیگر در دوسوی ناهمگن قرار بگیرند. هژمونی قدرت معشوق منجر به انقیاد سوژه- عاشق می‌شود. از این روی، می‌توان گفت عشق منبع قدرت است. از آنجایی که فوکو یکی از مهم‌ترین متفکرانی است که بر لزوم بازاندیشی و نگاه دوباره به مفاهیم کلاسیک از دریچۀ «قدرت» تأکید کرده و تا حد ممکن، این بازشناسی را انجام داداست؛ در پژوهش حاضر به شیوۀ توصیفی- تحلیلی مبتنی بر نظریۀ فوکو تأثیر مناسبات قدرت بر دو طرف این گفتمان عشقِ مجازی و حقیقی واکاوی شده‌است. بدین منظور نظام گفتمانی عشق حقیقی در داستان قلندر و قلعه که دربارۀ سهروردی است با نظام گفتمانی عشق مجازی در داستان غزال، آهوی باغ زعفرانیه که رمانی عاشقانه از جنسِ دو انسان است، سنجیده شده‌است. نتایج نشان داد که آنچه عشق حقیقی را از عشق مجازی منفک می‌کند، تنها، تفاوت در شیوۀ اجرای خواسته‌های معشوق است اما در عشق مجازی، بسته به وضعیت ابتدایی، معشوق تصمیم می‌گیرد که از عاشق چه کارهایی بخواهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار