بررسی و تحلیل مفهوم قدرت در تراژدی آنتیگونه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

چکیده

پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به واکاوی مفهوم «قدرت» در تراژدی آنتیگونه بر مبنای نظریۀ گفتمانی فرکلاف پرداخته است. بررسی­های زبانی و گفتمانی نشان می­دهد که قدرت به عنوان یک گفتمان مسلط در ساختار بیرونی و درونی این تراژدی تأثیرگذار بوده است. در این تحلیل با توجه به سه رویکرد توصیف، تفسیر و تبیین، مشخص شد که در سطح توصیف: 1. واژگان ساختار سلسله­مراتبی دارند. 2. بیشترین وجه افعال، امری است. 3. در نظام نوبت­گیری، شخصیت فرادست به عنوان فرمانروا، بیشترین دیالوگ­ها را به خود اختصاص داده است. 4. از نظر لحن کلام، لحن توبیخ­آمیز و کنشی در تقابل با لحن ضعیف، التماسی و شکایت­آمیز قرار گرفته است. در سطح تفسیر، گفتمان «قدرت متمرکز» با طرح مؤلفه­هایی چون برقراری نظم و امنیت، حفظ قانون، پاسداشت میهن، قدرت را طبیعی­سازی کرده است و گفتمان­های خُرد را به حاشیه رانده و زمینه را برای تثبیت کلان­گفتمان قدرت آماده کرده است. در سطح تبیین به عنوان یک فرایند اجتماعی، عواملی چون گذار از نظام کهنه به نو، تقابل پادشاهی و دموکراسی، تقابل زن و مرد در نظام مردسالاری، زمینه ساز شکل­گیری این تراژدی بوده­اند؛ در واقع گفتمان حاکم توانسته است با انتقال مجازات از یک فرد فرادست به فرودست، فضا را به سمت تراژدی سوق دهد و از این طریق کارسازی خود را نشان دهد.

کلیدواژه‌ها