تحلیل گفتمان انتقادی شعری از سیمین بهبهانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان

2 زبان و ادبیات فارسی، زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

تحلیل گفتمان انتقادی نوعی رویکرد بین­رشته­ای است، این رویکرد جدید با تجزیه و تحلیل متن در پی ارائۀ خوانشی نسبتاً دقیق از آن است. این پژوهش بر آن است تا با بهره ­گیری از روش تحلیل گفتمان انتقادی، انعکاس مسائل سیاسی ـ اجتماعی، فرهنگی و... را در شعر «مردی که یک پا ندارد» از سیمین بهبهانی کشف کرده و به چگونگی رابطۀ متقابل شعر (به عنوان متن) و جامعه بپردازد و از این رو به تبیین گفتمان­ موجود در شعر وی دست یابد. رویکرد فرکلاف، دارای سه سطح پرکتیس متنی(توصیف)، پرکتیس گفتمانی (تفسیر) و پرکتیس اجتماعی(تبیین) است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، سعی بر آن است تا مؤلفه­های گفتمان­مدار در این سه سطح مورد تحلیل محتوایی، صوری، فردی و اجتماعی قرار گیرد. در این تحلیل مشخص شد که ویژگی­ های صوری زبان شعر سیمین نظیر واژگان، افعال، روابط معنایی و هم­معنایی، عبارت­بندی­ها، انسجام صوری و معنایی و... در شعر وی دارای ارزش و بار گفتمانی هستند و به شعر او جنبۀ ایدئولوژیک می­بخشد­. بنابراین، هدف پژوهشگران، تبیین نوع گفتمان­ موجود در شعر سیمین و چگونگی پیوند آن با ساختارهای اجتماعی جامعه است.

کلیدواژه‌ها