بازنمایی کنش‌‌های اجتماعی (کنش و واکنش) در شعر روایی سترون از اخوان ثالث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکترای زبان و ادبیات فارسی و دبیر متوسطۀ دوم آموزش و پرورش

چکیده

کنش و واکنش یکی از دوگانه‌‌های تقابلی مطرح شده در الگوی کنش‌‌های اجتماعی ون لیوون (1995) است که در فرایند بازنمایی کنش‌‌های اجتماعی قابل بررسی است. پژوهش حاضر به منظور بازنمایی کنش‌‌های اجتماعی در شعر سترون اخوان ثالث، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، بر دوگانۀ تقابلی کنش و واکنش تمرکز کرده است. نتایج تحقیق نشان می‌‌دهد که کنش‌‌های نمادین ابر سیاه مبتنی بر طرح ادعاهای بی‌‌اساس دربارۀ باریدن و وعدۀ سیراب کردن است که از طریق هر دو رهیافت کنش مادی و کنش نشانه‌‌شناختی با فروعات آن‌‌ها صورت‌‌بندی شده است. با توجه به آرای ون لیوون، واکنش‌‌ها نسبت به ادعاهای ابر سیاه نیز به سه دسته تقسیم شده‌‌اند: واکنش معرفتی، واکنش عاطفی و واکنش ادراکی. در این میان، واکنش عاطفی گروه تشنگان (نماد عموم مردم) ناشی از استیصال و عدم قدرت است و تصویری ایده‌‌آل از درک عمومی به شمار می‌‌آید. در مقابل، واکنش مه و پیر دروگر (نماد فرزانگان و روشنفکران) که واکنشی ادراکی است بیانگر درکی عالمانه از کنش خواهد بود. به نظر می‌‌رسد، با توجه به پایان‌‌بندی دال بر تداوم تشنگی گروه تشنگان، عدم تغییر در اوضاع، آشکار شدن دروغ ابر سیاه و بسامد بالای گفتمان یأس و ناامیدی در اشعار اخوان، وی به عنوان شاعری نمادگرا، واکنش ادراکی مه و پیر دروگر را واکنش برتر دانسته است. 

کلیدواژه‌ها